WIJNEN.WIJNEN.WIJNEN: het businessmodel van RUMAG vanuit merkenrechtelijk perspectief

Wie aan Martien Meiland denkt, denkt aan de woorden “wijnen, wijnen, wijnen”. De frase die op zodanig begeesterende wijze wordt uitgesproken, dat zelfs niet-alcoholdrinkers enthousiast worden. Zowel kijkers van het televisieprogramma Chateau Meiland als niet-kijkers: vrijwel iedereen in Nederland herkent deze zin. Voor het geval je echt geen idee hebt waar dit over gaat (of weer een mooi stukje Chateau Meiland wilt zien), klik dan even hier. De woorden van Meiland, althans de volledige zin “HALF 12, WIJ GAAN WIJNEN, WIJNEN, WIJNEN”, is inmiddels door zijn bedrijf geregistreerd als merk bij het Benelux merkenbureau.

Het merk van Meiland is onder de aandacht gekomen door een uitzending van het televisieprogramma Zondag met Lubach over het lifestyleplatform RUMAG. In een eerdere blog heb ik hier ook aandacht aan besteed. In het kort komt het erop neer dat RUMAG bekend is van opvallende teksten die zijn afgedrukt in witte letters op een zwarte achtergrond met punten in plaats van spaties. Het blijkt echter dat deze teksten in veel gevallen niet zijn verzonnen door RUMAG zelf, maar zijn overgenomen van (Engelstalige) anekdotes die op social media rondgaan. Wat in dit geval vooral tegen de borst stuit, is dat RUMAG de citaten in RUMAG-stijl afdrukt op haar merchandise en deze via haar webshop verkoopt. In feite verdient RUMAG dus geld aan de creativiteit van een ander, hetgeen waartegen onder meer het auteursrecht bescherming biedt. In mijn vorige blog heb ik aangegeven dat RUMAG zeer waarschijnlijk aansprakelijk kan worden gehouden voor auteursrechtinbreuk ten aanzien van in ieder geval een deel van de teksten die zij heeft overgenomen (en dat zijn er een boel).

RUMAG neemt echter niet alleen (mogelijk) auteursrechtelijk beschermde teksten over, maar ook (delen van) merken van anderen. Want dat de woorden “wijnen, wijnen, wijnen” commercieel interessant zijn, is RUMAG niet ontgaan. Zij biedt in haar webshop kleding en wijnen aan met daarop de tekst “WIJNEN.WIJNEN.WIJNEN.”. Oprichter van RUMAG, Thijs van der Heide, heeft zelf aangegeven dat hij de woorden heeft overgenomen van Meiland. Dezelfde tekst die dus inmiddels als (onderdeel van een) merk is geregistreerd. Mag dat?

Meiland heeft (als houder van het merk HALF 12, WIJ GAAN WIJNEN, WIJNEN, WIJNEN) onder meer het recht een ander te verbieden tekens te gebruiken die met zijn merk overeenstemmen. Hiervoor is vereist dat deze tekens in het economisch verkeer worden gebruikt voor gelijke of overeenstemmende waren en diensten als waarvoor het merk van Meiland is ingeschreven. Ook moet door het gebruik gevaar voor verwarring bij het publiek ontstaan.

Het merk van Meiland is ingeschreven voor onder meer kleding en alcoholhoudende dranken. RUMAG gebruikt het teken WIJNEN.WIJNEN.WIJNEN. op dezelfde producten, namelijk truien, T-shirts en flessen wijn. Deze producten worden verkocht via haar webshop en dus wordt het teken in het economisch verkeer gebruikt.

Dan is vervolgens de vraag of de merken zodanig op elkaar lijken dat het publiek in verwarring raakt, dat wil zeggen: denkt dat de kleding eigenlijk afkomstig is van Meiland, dan wel dat er een samenwerkingsverband bestaat tussen RUMAG en Meiland. Dit is afhankelijk van de omstandigheden van het geval waarbij rekening wordt gehouden met verschillende factoren, waaronder de vraag of het merk en teken er hetzelfde uitzien, dezelfde betekenis hebben en hetzelfde klinken als het hardop wordt gezegd. Ook is van belang of de waren en diensten waarvoor het merk is ingeschreven en het teken wordt gebruikt zijn bedoeld voor consumenten die niet zo goed opletten als ze een product kopen (en dus snel in verwarring raken) of juist heel aandachtig de keus voor een bepaald product maken. Zo zijn er nog een aantal factoren die een rol spelen bij het vergelijken van merken en tekens en het beoordelen van het verwarringsgevaar. In het geval van Meiland en RUMAG kan zeer goed worden beargumenteerd dat het merk en teken zodanig op elkaar lijken dat het publiek in verwarring raakt. Wat de zaak van RUMAG (ook) niet helpt, is dat Van der Heide zelf heeft gezegd: “als je ‘wijnen, wijnen, wijnen’ zegt, denk je aan Martien van Chateau Meiland”.

RUMAG zoekt dus niet alleen de grenzen van het auteursrecht op, maar ook die van het merkenrecht. Overigens is RUMAG voor het eerst in haar vijfjarig bestaan op de vingers getikt voor inbreuken op intellectuele eigendomsrechten van een ander. Gisteren werd bekend dat Radio-dj Bram Krikke een beroep heeft gedaan op zijn merkrechten. Hij heeft het merk JOEJOE geregistreerd voor onder meer kledingstukken. RUMAG verkocht kledingstukken met daarop het teken JOEJOE. Aangezien het merk en teken gelijk aan elkaar zijn, is in dit geval niet relevant of sprake is van verwarringsgevaar en kan Krikke in principe een beroep doen op zijn merkrechten. Hetgeen hij met succes heeft gedaan: RUMAG is gestopt met de verkoop van kledingstukken met daarop het teken JOEJOE en de volledige opbrengsten die RUMAG heeft gegenereerd worden gedoneerd aan het Rode Kruis, aldus de manager van Krikke. Vol verwachting klopt het hart van de intellectueel eigendomsrecht advocaat, in afwachting van het antwoord op de vraag of Meiland ook een dergelijke actie gaat ondernemen.